Fordham


IHSP


Main SourcebooksAncientMedievalModern


Subsidiary SourcebooksAfricanEast AsianGlobalIndianJewishIslamicLesbian/GayScienceWomen


About IHSP Help Page IHSP Credits

DOCUMENTATION OCCITANE

Livre des sources médiévales:

LES CRIEES ET PROCLAMATIONS PUBLIQUES DU BARON D'HIERLE (1415)


Ex manuale et libro quodam proclamationum annualium totius terre et baronye Arisdii cum earum certificatoriis sumptis et scriptis, ut in eisdem legitur, per defunctum magistrum Anthonium Montisfaionis, condam notarium regium et olim scribam curie ordinarie Arisdii.

Anno dominice Incarnationis M°. IIIIe. XV et die tercia mensis madii, quia solennisatur festum Sancte Crucis apud Montemdesiderium, in exitu majoris misse, in gradario lapideo in exitu ciminterii dicti loci, ubi talia sunt fieri consueta, Bartholomeus Roserii, serviens Arisdii, de precepto et mandato atque licencia discreti viri Petri de Agusano junioris, bajuli dicti loci pro nobili et potenti viro domino Bertrando Petri, milite, domino terrarum et baroniarum Petrefortis, Agantici, Castriarum et Arisdii, atque dicti loci, ibidem presentis, proclamavit voce alta et preconisavit atque intelligibili, presentibus hominibus dicte universitatis in majori parte, et pluribus aliis hominibus qui ibidem venerant ad honorem et reverenciam Sancte Crucis, de qua, dicta die, magnum fit et solennisatur festum in dicto loco, omnes et quascumque proclamationes subsequentes, contentas in triginta uno capitulis, ut infra.

 

  1. Manda la court de monsenhor d'Irle, senhor d'esta viela, que negun home ne deguna femena, de qualque condition ou estat que sia, non auze jurar ny blasfemar maliciosamen de Dieu ny de la Verges Maria. Et aquo sus la pena de cent solz tournes donados al dich senhor, et de trauquar la lengua, et d'estar sus lou costel per l'espaci de una hora.
  2. Item, manda may la dicha court que degun home, de qualque condition ou estat que sia, non ause jogar alz datz ad aur ny ad argen. Et aquo sus la pena de detz solz tournes donados al dict senhor, et de perdre l'argen, et aquo toutas et quantas vegadas farian lou contrari.
  3. Item, manda may la dicha court que degun home ne deguna femena, de qualque condition ou estat que sia, non auze mettre degun bestiari en pratz, ny en vignes, ny en ortz, ny en yssartadas joves, ny en aultre loc, houc poguesson far mal, tala ny damnage. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes de jour, et de detz sols tournes de nuech, donados aldict senhor. Et que tout home que ou veyra sia crezut a son sagramen.
  4. Item, manda may la dicha court que degun home ne deguna femena non auze mettre degus bestiaris elz pasturalz la ung de l'aultre, sinon aysis comma es accoustumat per los anticqs. Et aquo sus la pena de detz solz tournes donados al dict senhor.
  5. Item, manda may la dicha court que degun home ny deguna femena, de qualque condition ou estat que sia, non auze mettre ny tener bestiari estrangie per far pasturar en aquesta parroquia ny d'aultramen de parroquia en parroquia. Et aquos sus la pena de sieyssante solz tournes donados comme dessus. Et cascun que ou veyra sia crezut a son sagramen.
  6. Item, manda may la dicha court que non i aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze far camys novelz ny clause los anticz. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes,donados comme dessus.
  7. Item, manda may la dicha court que non i aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze pourtar arneys devedat. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes et de perdre l'arneys. Et de nuech sus la pena de detz solz et de perdre l'arneys, donados et aplicados comme dessus.
  8. Item, manda may la dicha court que non i aia deguna persona que auze mettre fuoc en loc on pogues far mal ny damnage. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes, donados comme dessus.
  9. Item, manda may la dicha court que degun non auze injuriar la ung l'aultre. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes, donados comme dessus.
  10. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze intrar en vignes, ortz, trelhatz, verdies, que non sian sieus per cueillir agras ou razins, ou aultras fruchas, ou aultras causas, sans licencia, voluntat et sabensa d'aquel de qui serian. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes de jour et de vingt cinq solz tournes de nuech, donados comma dessus.
  11. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona que auze tener degun bestiari adveny oultre ung mes, sans revelar a la court. Et aquo sus la pena de detz solz tournes donados comme dessus.
  12. Item, manda may la dicha court que touta persona que aia buoux los metta una esquilla per pareil. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes de jour et de detz solz tournes de nuech, applicados et donados comme dessus.
  13. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona estrangie ou d'aultra parroquia que auze mettre bestiary gros ny menut en aultruy parroquia sans licence de la court. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes, donados comme dessus.
  14. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze adherbar ny encausinhar degunas aygas per causa de far aussire lou peys. Et aquo sus la pena de cent solz tournes donados comme dessus toutas las vegadas que farian lou contrary.
  15. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auzet levar degunas tessuras en las aygas, ou de feras, sian tendudas ou non tendudas, sinon que sian sienas proprias. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes de jour et de cent solz tournes de nuech, donados comme dessus.
  16. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona que auze mectre ny tener degun bestiary gros ny menut en degun remes d'yssartz entroque lo remes delz dictz yssartz sia de tres ans complitz. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes de jour et de detz solz tournes de nuech, donados comme dessus toutas et quantas vegadas farian lou contrari.
  17. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna personna que auze trenquar degunas lenhas verdas de arbres fructificans, sinon que sian siennas proprias. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes donados comme dessus. Et que touta persona que ou veyra sia crezuda a son sagramen.
  18. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze tendre en las aygas candolas ny aultras engiens devedatz per penre lou peys, de jour ne de nuech, en touta la terre d'Irle. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes donados et aplicados comme dessus toutas et quantas vegadas farian lou contrary. Et que touta persona sia crezuda a son sagramen.
  19. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona que auze portar fuoc descubert. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes donados comme dessus.
  20. Item, manda may la dicha court que touta persona aia curar, denejar et dezempachar las camys e las carrieyras publicas de tout estrem de embossenadas ainsis comma enpertrara de razo et per causa de sas possessions; et las embossenades aia a levar, et empachie d'albres et ronzes, de boysses et de toutas aultres causes ostar, de jour en jour, en tal partir que on y puesca passar sans peril a pe ou a caval, an bestia ou sans bestia, cargat ou delieures. Et aquo sus la pena de quinze solz tournes donados comme dessus, et de pagar lo damnage que s'en ensegrie.
  21. Item, manda may la dicha court que neguna persona non auze far trelhatz desobre los camys ne las carrieyras publiques, sinon que sian haultz en tal partit que on puesca passar desoustz an ung fays de fe ou de palhe ou d'aultre cause, cargat ou delieure, ou a pe ou a caval. Et nonremens que las dichas lasqualz son de presen sobre los dichs camys et carrieyras que son trop basses, aia a levar et repara en tal forma que on y puesque passar comme dich es. Et aquo de jour en jour sus la pena de sieyssanta solz tournes donados comme dessus, et de pagar tout lou damnage que s'en ensegrie.
  22. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze mectre deguns empachemens sobre las vias publicas ny los camys publicz que puescon far damnage ny empachamen alz passans per lo dichs camys et vias, a caval ou a ped, cargatz ou deslieures. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes donados comme dessus.
  23. Item, manda may la dicha court que non y aia neguna persona que auze clauze, devyar, mudar, destrenhe, usurpa ne damnejar en neguna manyeyra las vias publiques ny los camys publicz. Et aquo sus la pena de detz lieuras tournes donadoyras comme dessus.
  24. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze mesurar ny pezar an falsas mesuras ny an falzes pezes, compran ny venden, bailhan ny prenden. Et aquo sus la pena de cent lieuras tournes donadoyra comme dessus.
  25. Item, manda may la dicha court que non y aia neguna persona que auze ny presumesca trayre ne far conveny neguna aultra persona foras son for ordinary, sinon que ad aquo fos obligada la dicha persona. Et aquo sus la pena de detz lieuras tournes donadoyras comme dessus.
  26. Item, manda may la dicha court que non y aia degun senhor subiect de monsenhor de Yrla, en la dicha terra d'Irle, que auze estendre ny explechar sa jurisdiction oultre lou degut d'aquela, ny mays usar de juriddiction que non y an. Et aquo sus la pena de cent lieuras tournes, donadoyras et applicadoyras aldich monsenhor d'Irle, et sus la pena de perdre touta lus jurisdiction, et sus touta aultre pena que poyrian encorre deves lodich monsenhor, toutas et quantas vegedas que farian lou contrary.
  27. Item, manda may la dicha court que non y aia degun officier, qual que sia, delz dictz senhos subiectz al dich monsenhor d'Irle, que auze usar ny explechar de son officy oultra les mettas de la jurisdiction delz dictz subiectz et de lus officies. Et aquo sus la pena de cent lieuras tournes, donadoyras comme dessus, et sus touta aultra pena que poyrian encorre deves lo dich monsenhor.
  28. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona, de qualque condition ou estat que sia, que auze pescar peys gros ny menut en lou deves de monsenhor d'Aulas. Et aquo sus la pena de sieyssanta solz tournes de jour, et de cent solz tournes de nuech, donados comme dessus, toutas et quantas vegadas farian lou contrary, et sus touta aultra pena que poyrian encorre deves lodich monsenhor.
  29. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona que auze mettre ny tene degun bestiary estrangie en la montanha d'Aulas deldich monsenhor. Et aquo sus la pena de detz lieuras tournes donadoyra comme dessus.
  30. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona que auze mettre fens el fossat d'esta viela ny el palenc. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes donados comme dessus toutas et quantas vegadas farian lou contrary.
  31. Item, manda may la dicha court que non y aia deguna persona que auze mettre ny tener degun bestiary els fossatz d'esta viela. Et aquo sus la pena de cinq solz tournes donados comme dessus toutas et quantas vegadas farian lou contrary.

Actum ubi supra, et presentes fuerunt Petrus Engiberti, serviens regius de Vicano, Petrus de Salvaplana de Moleriis, Johannes Gaurenc junior, Petrus de Gordono de Sancto Laurencio et plures alii. Et ego Anthonius Montisfaionis, notarius regius et ordinarius Arisdii.

Source: "Les criées ou proclamations du baron d'Hierle en langue d'Oc (1415)" publiées par M. Edouard Bondurand, dans "Mémoires de l'Académie de Nîmes", année 1883, pages 29 à 41.


Livre des sources médiévales:
S O M M A I R E


Livre des sources médiévales: [xyxy]: text sources from the now defunct Arisitum website. Contact Paul Halsall, [email protected] if any text is here improperly.

These sources are now part of the Internet Medieval Sourcebook.



The Internet History Sourcebooks Project is located at the History Department of  Fordham University, New York. The Internet Medieval Sourcebook, and other medieval components of the project, are located at the Fordham University Center for Medieval Studies.The IHSP recognizes the contribution of Fordham University, the Fordham University History Department, and the Fordham Center for Medieval Studies in providing web space and server support for the project. The IHSP is a project independent of Fordham University.  Although the IHSP seeks to follow all applicable copyright law, Fordham University is not the institutional owner, and is not liable as the result of any legal action.

© Site Concept and Design: Paul Halsall created 26 Jan 1996: latest revision 11 March 2024 [CV]