Livre des sources médiévales:
20 juin 1363: Prix fait d'une croix en argent doré pour le chapitre
de Saint-Didier d'Avignon.
In nomine Domini amen. Anno a Nativitate ejusdem millesimo trecentesimo
sexagesimo tertio et die vicesima mensis junii, pontificatus sanctissimi
in Christo patris ac domini nostri, domini Urbani divina providentia pape
quinti anno primo, per hoc publicum instrumentum pateat universis tam presentibus
quam futuris quod, congregato seu convocato capitulo ecclesie collegiate
Sancti Desiderii Avinionis ad sonum campane et alias, ut est moris, et in
claustro capituli dicte ecclesie, assistentibus in eodem venerabilibus et
discretis ac sapientibus viris dominis Johanne Petri, archipresbytero, Bernardo
de Manso, sacrista, Johanne de Syevranno, precentore, Bernardo de Croso,
Petro Amblardi, Guillermo Petri Milonis, Bertrando Laugerii, Helia Januarii,
Bernardo Sigerii, Francisco de Montelauro, Petro Auricule, presbyteris, Pontio
Fabri, Johanne Kaerguzt, diaconis, Bernardo Careti, subdiacono, in quibus
major pars dicti capituli erat, ut profitebantur, ipsi, inquam, prenominati
concorditer, unanimiter et quilibet ipsorum prout melius et firmius potuerunt,
tam per se ipsos quam eorum successores prout dici, intelligi et dictari
potest dictamine cujuslibet sapientis, nemine discrepante, ad infrascripta
capitulantibus et eorum capitulum tenentibus ut est moris, et in dicto capitulo
personaliter constitutis, in presentia prenominatorum virorum dominorum de
dicto capitulo meique notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc
specialiter vocatorum et rogatorum, Petrus Textoris de Avinione dixit et
esposuit coram eis quod, cum tempore mortalitatis proxime lapse Albertus
Arnaudi, sicut Domino placuit, decesserit, condito per eum testamento et
in ipso testamento ordinaverit distribuere et dare certam pecunie quantitatem
ad voluntatem et arbitrium exequtorum et fidei commissariorum suorum ipseque
Petrus Textoris et frater Bonumpar, ordinis sancti Augustini Avinionis, fuerint
ordinati executores et fidei commissarii in dicto testamento per dictum
testatorem et ad ipsius Petri Textoris noviter pervenerit audientiam quod
predictum capitulum in honorem Dei et ecclesie supradicte ac utilitatem capituli
ejusdem ipsum capitulum fieri faciat per Johannem Bartholi de Senis, argenterium
Romanam sequentem curiam, unam crucem argenti supra deauratam ponderis
quatuordecim marcharum argenti curie Romane et ad marcham curie Romane, hinc
fuit quod, assistentibus in dicto capitulo prenominatis dominis de dicto
capitulo sic convocatis, ut predicitur, ad dictum capitulum et dictum capitulum
tenentibus inter eos ac facientibus, nemine discrepante, predictus Petrus
Textoris exequtorio nomine quo supra et de consensu ac voluntate, ut asseruit,
predicti fratris Boniparis etiam exequtoris dicti quondam Alberti Arnaudi,
vigore potestatis eis attribute per dictum quondam testatorem, idem Petrus
Textoris de consensu dicti fratris Boniparis, ut asseruit, predictis dominis
de capitulo sic congregatis pro infrascriptis, ut predicitur, obtulit exequtorio
nomine quo supra ibidem presentibus et assistentibus, se velle distribuere
et dare dicto capitulo de bonis dicti quondam Alberti Arnaudi, adimplendo
suam ultimam voluntatem et in augmentum perpetuum dicte crucis sive facture
ejusdem, centum viginti florenos auri boni ponderis, licet ipse Petrus Textoris
et frater Bonumpar ex eorum officio, ut asserit, aliter possent distribuere,
dare et dispensare dictos centum viginti florenos auri; et ut predicta
observentur... convenerunt et promiserunt prenominati domini de capitulo
sic capitulantes et eorum capitulum tenentes et facientes dicto Petro Textoris
presenti, requirenti, stipulanti et recipienti vice et nomine anime dicti
quondam Alberti Arnaudi, pro cujus commemoratione infrascripta, ordinantur
et michi notario publico infrascripto tanquam persone publice stipulanti
et recipienti vice et nomine omnium et singulorum illorum quorum interest
vel interesse poterit in futurum, quod ipsi domini de capitulo, nullo
discrepante, ymo totaliter et concorditer tam per se ipsos quam eorum successores
collegii sive capituli dicte ecclesie pro commemoratione anime dicti quondam
Alberti Arnaudi et parentum suorum, teneantur facere et fieri, faciant perpetuo
annis singulis in dicta ecclesia quinque anniversaria per terminos infrascriptos,
scilicet primum anniversarium fieri teneantur de mense septembris et in die
decima septima dicti mensis et secundum anniversarium fieri faciant et facere
teneantur in ecclesia predicta de mense novembris et in die decima septima
dicti mensis et sic de anno in annum dicta quinque anniversaria fiant perpetuo
quolibet anno continuatim, anni circulo revoluto, in ecclesia supradicta,
pro commemoratione dicti quondam Alberti Arnaudi et parentum suorum et per
capitulum ecclesie predicte et predicta omnia et singula acta, contenta et
promissa per prenominatos dominos de dicto capitulo eidem Petro Textoris
et michi notario publico infrascripto et nostrum cuilibet insolidum stipulanti
et recipienti ut supra, predicti domini de capitulo sic capitulantes et pro
predictis et infrascriptis eorum capitulum tenentibus et facientibus, nemine
discrepante, ymo concorditer et unanimiter, ponentes quilibet ipsorum manus
supra pectus, attendere tam personaliter quam per eorum successores et observare
perpetuo modo et forma superius expressatis, promiserunt et juraverunt ut
fieri facient per modum predictum; et ibidem incontinenti dictus Petrus Textoris
nomine exequtorio dicti quondam Alberti Arnaudi de [con]sensu, ut asseruit,
dicti fratris Boniparis, in presentia mei notarii publici et testium
infrascriptorum in honorem Dei et utilitatem dicti collegii sive capituli
dicte ecclesie et ut predicta anniversaria in commemorationem anime dicti
quondam Alberti Arnaudi perpetuo melius observentur et fiant annuatim prout
supra per dictum capitulum promissum extitit pro predictis et de bonis dicti
quondam Alberti et ex potestate sibi et dicto fratri Bonipari attributa et
concessa per dictum quondam Albertum in suo ultimo testamento et tanquam
exequtor et fidei commissarius ut asseruit, considerans et attendens dictus
Petrus Textoris ut sibi et dicto fratri Bonipari videretur magis utile et
pium distribuere de bonis dicti quondam Alberti Arnaudi et dare in augmentum
pro factura dicte crucis centum viginti florenos quam si distribuerentur
in aliis piis causis et presertim cum dictus testator per fidei commissum
commiserit dictis Petro Textoris et fratri Bonipari in causis piis distribuere
et dare de bonis ipsius testatoris pro eorum libito voluntatis et prout eisdem,
ut dictus Petrus asseruit, videretur fore distribuendum, predictus Petrus
Textoris sponte et de ejus certa scientia, deliberato proposito inter ipsum
et dictum fratrem Bonumpar ob reverentiam Dei ac cultus divini et in honorem
collegii dicti capituli et ut ipsum capitulum dicta anniversaria faciat perpetuo
et facere teneatur annis singulis in augmentum et perfectionem sive facturas
atque facturam dicte crucis promisit, dedit, concessit et distribuit dictus
Petrus Textoris nomine quo supra et de bonis dicti quondam Alberti Arnaudi,
dare voluit et distribuit centum viginti florenos auri convertendos in augmentum
et perfectionem dicte crucis et perpetuam utilitatem collegii et capituli
ecclesie supradicte, de quibus centum viginti florenis auri dictum capitulum,
et dictus Johannes Bartholi de Senis argenterius nomine dicti capituli in
presentia mei notarii et testium infrascriptorum recognovit habuisse et realiter
recepisse a Petro Textoris predicto solvente et tradente dicto Johanni Bartholi
ac depositante ex cause predicta per manus magistri Philippi Guillermi alias
de Florentina, notarii publici, in vaxella argenti cuni Romani penes dictum
Johannem Bartholi depositata et per dictum magistrum Philippum Guillermi
notarium tradita, ut constat nota quadam sumpta manu mei notarii publici
infrascripti sub anno et die in eadem contentis et de bonis dicti quondam
Alberti Arnaudi et pro valore dictorum centum florenorum auri boni ponderis
et in extenuationem dictorum centum viginti florenorum per dictum Petrum
Textoris ut supra distributorum, predictam vaxellam habuit et recepit, ut
predicitur, pro centum florenis auri duntaxat, de quibus centum florenis
auri sive vaxella argenti dicto Johanni tradita in deposito pro valore dictorum
centum florenorum dictum capitulum et dictus Johannes nomine dicti capituli
fuerunt contenti a predicto Petro Textoris presente, stipulante et recipiente
ut supra, et inde idem capitulum et Johannes Bartholi nomine dicti capituli
et suo nomine proprio predictum Petrum Textoris et per eum dictum fratrem
Bonumpar ex causa predicta licet absentem, perpetuo quittaverunt, liberaverunt
penitus et absolverunt... quiquidem Johannes Bartholi in presentia mei notarii
et testium infrascriptorum cum prenominatis dominis de capitulo ecclesie
supradicte congregatis ut predicitur, et Petro Textoris predicto prout sua
interest pro dicta cruce per eum facienda, fecit pacta et conventiones
infrascriptas, promisit namque dictus Johannes predictis dominis dicti capituli
presentibus, stipulantibus et recipientibus nomine capituli supradicti, et
Petro Textoris predicto ac michi notario publico infrascripto et nostrum
cuilibet insolidum presentium, stipulantium et recipientium ut supra per
pactum de hoc habitum sollenni stipulatione vallatum de argento proprio dicti
capituli et sumptibus propriis ipsius capituli facere dictam crucem ponderis
quatuordecim marcharum argenti boni de cort et ad marcham curie Romane ut
supra, deauratam cum ymaginibus et figuris infradesignatis, videlicet a parte
anteriori cum uno crucifixo et cum ymaginibus supra crucifixum sedentibus
in sede magestatis et cum ymaginibus beate Marie et sancti Johannis et in
pede crucifixi sit ymago sive figura angeli cum quodam calice tenentis in
manu pro sanguine recolligendo ct arma dicti collegii atque dicti quondam
Alberti Arnaudi interponantur et a parte retro sint ymagines IVor euvangelistarum
et in medio Agnus Dei; et predictam crucem ponderis supradicti et cum ymaginibus
supra designatis et per modum predictum factam, dictus Johannes Bartholi
per se et suos prenominatis dominis dicti capituli et Petro Textoris presentibus,
stipulantibus et recipientibus ut supra, eidem capitulo sive collegio ecclesie
supradicte tradere, reddere et realiter assignare factam et perfectam per
modum supra designatum hinc ad festum Natalis Domini proxime futurum, vel
ante si facta fuerit et completa, et dictum capitulum promisit et convenit
per pactum expressum solenni stipulatione vallatum, dicto Johanni Bartholi
presenti, stipulanti et recipienti pro se et suis, dare, solvere, tradere
et assignare pro factura dicte crucis et suo labore manuum suarum centum
octuaginta florenos auri, inclusis in predicta summa centum florenis auri
quos, ut predicitur, dictus Johannes recognovit habuisse a predicto Petro
Textoris per manus dicti magistri Philippi Guillermi alias de Florentina,
notarii, et inclusis etiam in dicta summa viginti florenis auri quos dictus
Petrus Textoris nomine dicti capituli tradere promisit dicto Johanni, prout
superius est expressum...; subsequenter vero, ut predicta per dictum Petrum
Textoris promissa nomine quo supra dicto capitulo melius observentur et de
dictis viginti florenis qui restant dari per dictum Petrum Textoris capitulo
supradicto et dicto Johanni Bartholi per dictum Petrum Textoris nomine dicti
capituli solutio debita impendatur de eisdem, ibidem et incontinenti de consensu
et voluntate prenominatorum dominorum dicti capituli et nomine dicti capituli
et pro resta dictorum centum viginti florenorum auri per dictum Petrum
distributorum in augmentum et facturam dicte crucis, idem Petrus Textoris
promisit et convenit per pactum solemni stipulatione vallatum dicto Johanni
Bartholi presenti, stipulanti et recipienti pro se et suis, dare et solvere
nomine dicti capituli et de bonis dicti quondam Alberti Arnaudi pro resta
predicta, videlicet viginti florenos auri, ad ejusdem Johannis Bartholi
requisitionem vel incontinenti, cum dicta crux per eumdem perfecta et restituta
in termino supradicto collegio sive capitulo Sancti Desiderii predicto, prout
actum et conventum extitit inter partes predictas, pro quibus omnibus et
singulis supra per dictum Petrum Textoris nomine quo supra promissis et in
pactum deductis predictus Petrus penes dictum Johannem Bartholi presentem,
stipulantem et recipientem obligavit se et omnia bona sua presentia et futura...
Et ita omnia universa et singula, prout per partes predictas sunt acta, promissa,
conventa predicte partes et quelibet earum sibi adinvincem approbarunt,
emologaverunt et ratificaverunt et pro majori cautela suffragio et corrobatione
omnium et singulorum in presenti instrumento contentorum attendere promiserunt
et nullo unquam tempore contra facere, dicere vel venire aliqua ratione,
subtilitate, ingenio, titulo sive causa, et prenominati de dicto capitulo
ut supra modo predicto juraverunt necnon et predicti Johannes Bartholi et
Petrus Textoris corporaliter manibus eorum et cujuslibet ipsorum, tactis
euvangeliis, etiam juraverunt; de quibus omnibus et singulis supradictis
quelibet pars pro se petiit sibi fieri publicum instrumentum per me notarium
publicum infrascriptum quod possit dictari, corrigi et emendari productum
in judicio vel non, ad dictamen cujuslibet sapientis facti, tamen sustantia
in aliquo non mutata.
Acta fuerunt hec Avinione infra claustrum capituli dicte ecclesie Sancti
Desiderii in quo dictum capitulum fuit pro predictis congregatum ut predicitur,
presentibus testibus videlicet discretis viris magistro Philippo Guillermi
alias de Florentina, notario Avinionis, Jacobo Laugerii, capitaneo servientium
curie temporalis Avinionis, Bartholomeo Serlani de Senis et Johanne Gochii,
Romanam curiam sequentibus, ad hec vocatis specialiter et rogatis.
Et me, Michaele Henrici de Sistarico, cive Avinionis, clerico, apostolica
auctoritate notario publico, qui congregationi facte per prenominatos dominos
dicti capituli et conventionibus pactorum promissionibus, expositionibus
et distributionibus supradictis ac omnibus renuntiationibus et juramentorum
prestationibus supradictis inhitis, habitis et factis inter predictos capitulum,
Petrum Textoris et Johannem Bartholi nominibus quibus supra, una cum prenominatis
testibus presens fui eaque omnia universa et singula, dum sic agerentur ut
premittitur, in notam recepi et de voluntate dictarum partium publicavi et
aliis occupatus diversis negotiis per quendam clericum in hanc publicam formam
redigi et scribi feci, facta prius per me collatione cum originali nota presentis
instrumenti manuque mea propria subscripsi rogatus et requisitus per dictum
capitulum. Anno, die, mense, pontificatu, loco et presentibus testibus quibus
supra signoque meo consueto signavi in fidem et testimonium omnium
premissorum.
Taxatum fuit hujusmodi instrumentum, attento labore et quod nichil habuit
notarius de nota, ad duos et XII solidos per me, Johannem Boquini, una cum
magistro Pontio Barbe cui fuit taxatio commissa per dominum officialem.
Sources: Archives Départementales du Vaucluse, 10 G 4 n° 41.
Extrait de l'article de Anne-Marie HAYEZ, "Deux commandes d'orfèvrerie
pour les église avignonnaises (1363-1393)", dans "Hommage à
Robert Saint-Jean. Art et histoire dans le Midi languedocien et rhodanien
(Xe-XIXe siècles)", Travaux publiés sous la direction de Guy
Romestan, Mémoires de la Société Archéologique
de Montpellier, Tomme XXI, Montpellier, 1993, pages 163 à 174.
Livre des sources médiévales: [xyxy]: text sources from the now defunct Arisitum website. Contact Paul Halsall, halsall@murray.fordham.edu if any text is here improperly.
These sources are now part of the Internet Medieval Sourcebook.
|
